Het woord 'kata' betekent in het Japans 'vorm' (Japans karakter voor kata: 型). In alle Japanse gevechtskunsten (ook wel Budo genoemd) wordt gebruik gemaakt van het fenomeen kata. Kata is een serie handelingen achtereen.

Kata wordt ook wel omschreven als: 'een gevecht met denkbeeldige tegenstanders'.

Kata heeft als voordeel dat je specifieke technieken kan trainen in een (logische) volgorde. Door deze volgorde zijn de technieken makkelijker te onthouden en het heeft als voordeel dat het trainen in grote groepen makkelijker wordt. De leraar noemt de naam of het nummer van de kata en iedereen weet wat er moet gebeuren.

In de meeste gevechtskunsten wordt er begonnen met een aantal basis kata. Daarna zijn er gevorderde kata, verdeeld in gradaties.

Kata is niet alleen maar wat je ziet. Er komen ook aspecten bij als ademhaling, inlevingsvermogen en de juiste manier van kijken. Veel kata hebben naast de technieken die je laat zien, ook geheime technieken of alternatieve technieken. Dit maakt kata een oefening met veel diepgang.

Bunkai, de analyse of applicatie van kata

Bunkai is de uitleg van kata. Je voert hierbij de bewegingen van het kata uit met een tegenstander zodat je precies laat zien wat je doet in het kata. Bunkai kan je als kumite uitvoeren, dat wil zeggen dat je 1 techniek uit het kata neemt en deze met een tegenstander laat zien, maar je kan het ook als bunkai kata uitvoeren, hierbij loop je het gehele kata terwijl dezelfde partner je telkens aanvalt.
De bunkai kata van Tomo no kai worden op de examens gevraagd. Je vindt ze onder het kopje kata, en dan zoek je naar de kata die je wil zien, bv pinan nidan.

 

In de Wado zijn kata vooral gericht op doeltreffendheid. Elke onnodige beweging is weggelaten. Dit is vooral te danken aan Hironori Ohtsuka (onze grondlegger). Hij vond dat kata sober en effectief moesten zijn. Geen staande meditatie vooraf, geen stoer gezwaai met je armen om je tegenstander te imponeren, maar gewoon de kortste weg om je tegenstander uit te schakelen.

Suzuki sensei benadrukte dit vaak in zijn lessen. Hij zei dan: "kata is for fighting not for show". Elke techniek, of dit nu een blokkering, stoot of trap is, moet met volle inzet gemaakt worden. Hij  onderwees daarbij vaak de kata no roku gensoku, de zes principes van kata. Lees ook: karate -kata rokugensoku, de zes principes van kata.

In tegenstelling tot andere stijlen die soms 32 tot 38 kata kennen, koos Ohtsuka voor vijftien kata die samen een grote variatie van bewegingen geven. Ohtsuka vond dat men beter vijftien kata goed kon bestuderen en uiteindelijk beheersen, dan meer dan dertig uit kunnen lopen, maar niet echt beheersen.
Hij was van mening dat het drie jaren (intensief trainen) in beslag neemt om een kata goed te kennen en kunnen, dit principe noemde hij kata hitotsu sannen. Natuurlijk is drie jaar niet genoeg om een kata volledig te doorgronden, maar het legt een prima basis.

Ohtsuka benadrukte dat je bij een kata na jaren van intensief trainen, er even uit moest stappen en een andere kata intensief moest trainen. Daarna pak je 'm weer op en merk je dat je veel nieuwe ontdekkingen doet en inzichten krijgt. Rond zijn zeventigste jaar zei hij dat hij het gevoel had dat hij de technieken van de kata door begon te krijgen, maar dat er nog vele geheimen te ontdekken vielen.

De Wado heeft vijf Pinan kata en tien Dan kata. Daarnaast zijn er drie basis kata (om een basis te leggen voor het aanleren van kata).

 

Kihon no kata

'kihon' ofwel: basis

Kihon no kata word niet gezien als een officiële kata. Ze zijn bedacht om aan te leren voordat je aan de pinan kata begint. Vele scholen trainen deze kata niet. Andere scholen en stijlen hebben een eigen kihon no kata. Bij Tomo no kai trainen we een derde basiskata. Basis kata 3 is gemaakt door Rita en Mark om de hanmi nekoashi dachi (grote katstand) aan te leren.

Bij Tomo no kai hebben we:

kihon no kata ipponme
kihon no kata nihonme
kihon no kata 3

Klik op de link voor meer informatie over deze kata: Kihon no kata

Zie ook de volgende kihon no kata:

Kihon no kata jokyu
Kihon no kata geri (een kata met alleen maar beentechnieken)

 

Pinankata

Het woord Pinan wil zeggen: 'vredige geest'. De pinan kata zijn de basis voor veel karate stijlen. Ze zijn tusen 1902 en 1907 samengesteld door Ankoh Itosu op Okinawa. Hij introduceerde karate (karate was toen alleen maar kata!) als gym op de openbare scholen. Omdat de dan kata veel te moeilijk waren voor de jeugd, nam hij stukken uit de kata Kushanku en Gojushiho en maakte daar vijf vormen van (uiteraard met de nodige aanpassingen).

Pinan bestaat uit twee karakters. Het eerste is 'Pin' (平) en heeft als betekenissen plat en eenvoudig. Het tweede karakter 'An' (安) kan vertaald worden als comfortabel of eenvoudig. Samen betekenen ze rustige geest. De Pinan kata zijn eenvoudig te leren (in vergelijking met een dankata), een comfortabel fundament van het karate.

De vijf pinan kata zijn samengesteld in 1907 door Ankoh Itosu (geboren 1830). Hij introduceerde het karate, via deze Pinan op de scholen. Hij heeft hiermee het beeld van de publieke opinie over het karate veranderd. Karate stond bekend als zeer agressief en gevaarlijk. Maar met de komst van de Pinan kata werd karate toegankelijk voor iedereen. Itosu vond alle dankata te moeilijk voor de kinderen van het voortgezet onderwijs en nam daarom (o.a.) Kushanku en maakte daaruit de vijf Pinan kata.

De volgorde die Itosu maakte was:

Pinan Shodan (shodan wil zeggen, de startende/de eerste)
Pinan Nidan (tweede)
Pinan Sandan (derde)
Pinan Yondan (vierde)
Pinan Godan (vijfde)

Op gegeven moment zijn de Shodan en Nidan omgedraaid. Waarschijnlijk omdat Pinan Nidan makkelijker aan te leren is dan Shodan. Het vreemde is dat we dan eerst nummer twee leren, voordat we de eerste leren. Sommige scholen hebben deze kata van naam geruild, zodat Shodan ook daadwerkelijk weer de eerste is (maar dat geeft veel verwarring, want de vorm blijft Pinan Nidan).

 

Twee andere theorieën over het ontstaan van de pinan kata

Naast de theorie dat Itosu Anko de pinan kata heeft gemaakt (waar ook erg veel bewijs voor is), zijn er nog de twee volgende theorieën/variaties in omloop:

De eerste zegt dat Itosu een kata heeft geleerd met de naam Chaing-nan van een Chinese meester die in Tomari leefde.
Deze kata zou zijn aangepast en de naam Channan hebben gekregen door de karateka in okinawa. Kenwa Mabuni (shito ryu)schrijft hierover in zijn boek Kobo Kempo karetedo Nyumon (1938).

De tweede zegt dan Channan werd onderwezen door een Chinees uit het district Annan in China, of dat de man zelf Annan heette. (bronnen hierover zijn er niet)

 

Dankata

Seishan

Chinto

Naihanchi

Kushanku

Bassai

Jion

Jitte

Niseishi

Wanshu

Rohai

 

Lees hier meer over Dankata

 

Kata buiten het vaste Wado curriculum:

In het verleden is kata suparinpei door Hironori Ohtsuka een tijd lang onderwezen geweest. Deze kata (ook wel pechurrin genoemd wat wil zeggen 108) is door Hironori Ohtsuka niet meer onderwezen, naar men zegt omdat hij in de war raakte van al die herhalende technieken en vele richtingen. Sommige leerlingen van toen zijn 'm blijven trainen, maar hij zit niet officieel in het Wado curriculum (is wel in 1938 geregistreerd geweest). Suparinpei wordt dan ook wel 'de verloren kata van de Wado' genoemd. Het is een groot strijdpunt tussen leraren of deze kata nu wel of niet tot de Wado behoord. Sommige zeggen dat Ohtsuka hem geschrapt heeft uit het curriculum, maar schriftelijk bewijs is er niet. Wat geschreven staat is waar, zo redeneren anderen. De waarheid is dat Ohtsuka op een gegeven moment gestopt is om 'm te onderwijzen en dus werd kennis van Suparimpei schaars.

Via oude foto's konden wij de kata weer reconstrueren. Wanneer we deze reconstructie vergelijken met filmbeelden van de Suparinpei van de Goju ryu en Shito ryu dan zien we de essentie daarin weer terug komen. Vooral de Shito ryu vorm lijkt sprekend op die van de Wado.

Een andere 'vreemde eend' als kata bij de Wado is kunpu, dit zou een kata zijn die Hironori Ohtsuka zelf gemaakt heeft. Door velen wordt daar aan getwijfeld. Maar het feit dat je veel 'key-points' van de Wado tegenkomt (bijv stukken uit Jion, seishan en Wanshu) en stukken uit o.a. pinan yondan (in spiegelbeeld) geven duidelijk aan dat het een Wado kata is.

Suzuki sensei heeft wel een eigen kata gemaakt met de naam Ryu sei. Je zou kunnen zeggen dat deze kata een samenvatting is van de Wado ryu dankata. Suzuki sensei heeft altijd geweigerd om deze kata te onderwijzen. Hij vind het onzin dat anderen zijn kata leren. Het is een kata die hij heeft samengesteld (uit verschillende kata) voor demonstraties. Uniek is wel de breektest met sunigeri aan het einde van de kata.

Unsu is dé wedstrijdkata van de Shotokan. Ajari sensei heeft echter een Wado variatie van deze kata gemaakt. Ajari is de pionier van de Wado ryu in de V.S. en de uitgever van uniek filmmateriaal van alle pinan kata door Ohtsuka sensei.

San ji is een kata onderzoeksproject geweest van Mark (tussen 2000 en 2005). Toen hij hoorde van Fukazawa sensei dat Jion en Jitte vroeger, samen met Jiin, één kata is geweest is Mark op onderzoek uit gegaan. Hij is gestart om Jiin te leren (Shotokan). Daarna heeft geprobeerd om deze drie kata weer aan elkaar te plakken. Na vele variaties geprobeerd te hebben, is er uiteindelijk san ji (de drie ji's) uitgekomen. Historisch gezien kan dit niet. Alle drie de kata hebben al zo vele aanpassingen en veranderingen ondergaan dat ze al niet meer op het origineel leken toen Funakoshi sensei ze naar Japan bracht. Het eindproduct is een kata die een ware aanslag is op de conditie voor iedereen die 'm met volle inzet uitvoert.

Lijst van bijzondere kata:

suparinpei (Wado stijl)
kunpu
ryu sei
unsu (Wado stijl)
San ji